Ik gun alle kinderen een vogelfreak in hun buurt, of een boer, jager, wildplukker of boswachter die ze vertrouwd maakt met de natuur. Zodat ze hun zintuigen, hun lijf trainen en er plezier van hebben. En zich kunnen redden in de buitenwereld.

De eerste van een serie columns voor het Magazine Buit. Lees waarom ik jager werd en hoe dat mij dagelijks stof tot nadenken en tot schrijven geeft. Over de omgang met dieren en wat wij met hen delen...

Vorig jaar zag ik ze voor het eerst. Ik zat in een kansel bij het korenveld en keek op het kleine doodijsgat dat vanaf mijn erf net niet te zien is, omdat het schuilgaat achter een heuvel. Twee grote lichte vlekken stonden aan de rand van de poel.

Het was afgelopen winter. Ik liep over de nevelige weilanden met mijn geweer over mijn schouder in de linie van drijvers die het wild uit de bosjes moesten jagen, richting schutters. Ik schrok op van woest, steeds woester blaffende honden

Ik had een wasbeer buitgemaakt, voor het eerst, en hij smaakte... fantastisch. Zijn vlees had ik in blokjes gesneden, door hete herfstige specerijen gewenteld en daarna uren laten garen in de oven. De nog vlezige botten had ik geroosterd om er een dikke soep van te trekken. ‘Een wásbeer?’ de buurman trok het vieste gezicht dat hij in huis had en riep: ‘Ge-gé-ten? Gátver.’ Ja, waarom niet? Op het Duitse platteland keken ze me aan alsof ik een kannibaal was. ‘Je hebt hem ópgegeten?’ Ongelovig schudde ook de jachtpachter zijn hoofd. Ik knikte. Hij zweeg en zei toen zachtjes: ‘Respect.’ Bijna iedereen gruwt ervan, mensen denken dat wasberen vol ziektes zitten en ranzig smaken. Daar veranderen alle Amerikaanse en Canadese raccoon-recepten niets aan. Goed, je moet ze niet rauw eten, ze kunnen net als wilde zwijnen gemene piepkleine rondwormpjes hebben (trichine), maar die leggen het loodje bij 70 graden verhitting. Anderen vinden het zielig, want ze zijn zo schattig, die minibeertjes met hun gezichtsmaskertjes en zwartgeringde staart. En die hándjes, waarmee ze soms hun eten wassen. Ja, ze zien er knuffelberig uit. Maar het zijn wel roofdieren, en exoten bovendien. Nog geen eeuw geleden zijn ze heimelijk Duitsland binnengebracht, ze ontsnapten en vermeerderen zich bij de konijnen af. Sinds 2016 staan ze op de EU-lijst van ‘invasieve uitheemse soorten’, omdat ze een aanslag zijn op onze biodiversiteit, vogelnesten leegroven, jonge haasjes verschalken en inheemse soorten verdringen. Zes jaar lang heb ik m’n snor gedrukt bij de bestrijding van wasberen, als ik er een zag lopen keek ik weg en verzweeg het voor mijn pachter. Een dier lukraak afschieten en het als oud vuil weggooien, zoals hier de gewoonte is, ik kon me er niet toe zetten. Misschien zou ik me er de volgende winter aan wagen, als ik hun dichte vacht naar de looier kon brengen, dan diende het nog ergens voor. Of beter nog: ik zou er eentje vangen met een wildval, die dichtklapt zodra het dier erin loopt, dan bleef de vacht intact. Om mezelf voor het blok te zetten, bouwde ik er een. En nóg aarzelde ik. Pas toen ik had bedacht dat ik ’m op zou eten, zette ik de val in de boomgaard. Als lokaas besmeerde ik een pruimedant met Nutella. Elke ochtend controleerde ik de val. En was zowel opgelucht als teleurgesteld dat hij nog open stond. Tot hij dicht zat. Ik tilde het deksel op en klapte het meteen weer dicht, een wasbeersnuitje. Ik keek om me heen. Ik hoefde alleen de klep maar omhoog te schuiven, hoezo wasbeer, waar dan? Nee, kom, geen spelletjes, get it done and over with. Ik haalde mijn kleinkalibergeweer uit de wapenkluis. Het beertje zat in een hoekje. Ik zette de loop tegen zijn kop, vlak achter zijn oren. En drukte af. Een schokbeweging ging door hem heen. Ik heb hem aan de kersenboom gehangen, heb hem voorzichtig gevild, ontweid en in stukken gesneden tot hij voedsel was geworden. Ernstig, zondags. Het was heel stil.  

Als je zo van dieren houdt en zo graag naar wild kijkt, waarom neem je dan geen camera mee in plaats van een geweer?’ Toen ik mijn jachtakte net op zak had, overviel die vraag me. Tja, waarom eigenlijk niet? Omdat ik helemaal niet van fotograferen houd misschien? Er zijn meer dan genoeg indrukwekkende foto’s van professionele wildfotografen. Ik heb zelfs geen foto van mezelf met geweer naast een net geschoten dier. Iets weerhoudt me daarvan. Alsof het pas echt gebeurd is als het in beeld is vastgelegd. En alsof jacht daarmee samenvalt: jagen is dieren doodschieten. Ik laat mijn herinnering niet graag sturen door zulke foto’s. De momenten van het schot zijn slechts stolpunten in het leven van een jager. En ook daarvan zijn er foto’s genoeg. Het idee dat het beter is een camera mee te nemen dan een geweer komt me steeds absurder voor. Alsof jagen alleen draait om persoonlijke natuurbeleving. Alsof buit te vervangen is door een foto, die je kunt toevoegen aan je verzameling en rondsturen. Ja, dat kun je doen met de afbeelding die je van je buit maakt. Niet met de buit zelf. Die eet je op, of die vil je. En dat mag je alleen doen als er genoeg van die soort rondloopt. Sterker nog, jagen is niet alleen natuurbeleving, jagen is zelfs niet alleen buit maken voor het vlees, jagen is meer dan ooit toegepaste natuurbescherming. Want hele ecosystemen dreigen te bezwijken onder de ongebreidelde toename van die wildsoorten die zich te goed doen aan het eiwitrijke voedsel in ons hedendaagse cultuurlandschap. Het is een luilekkerland voor ganzen, herten, reeën, wildzwijnen. Dus moeten we hun natuurlijke vijanden koesteren, we kunnen niet zonder jagers, zonder mens en wolf. Ja, ook de mens, ik heb nooit begrepen waarom die geen natuurlijke vijand zou zijn. Zijn we al robots dan? Wild fotograferen mag een mooie hobby zijn, voor natuurbescherming betekent het niets. En zo onschuldig en diervriendelijk als het lijkt is het ook niet. Gewapend met camera’s zoeken fotojagers in onze natuurgebieden naar wilde dieren. Ze springen het liefst vlak voor de herten uit de struiken voor de mooiste vluchtfoto. Op de Hoge Veluwe raakten de herten er danig van in de stress. Dus greep de beheerder in: sinds drie jaar mag er alleen nog op de paden worden gewandeld. Maar of dat helpt? Wildkijken is een rage geworden, en daarbij horen spectaculaire foto’s die ah’s en oh’s ontlokken. Overdrijf ik? Het Duitse Niedersachsen wil nog dit jaar het fotograferen van wolven verbieden. Om ze te kunnen fotograferen lokken steeds meer mensen ze met voer. Tja, en dan verliezen ze hun schuwheid, en dan duurt het niet lang meer of de grote boze wolf gaat op zoek naar zijn Roodkapje.  Willen we dat? Willen we opdringerige wolven, willen we reeën, herten en zwijnen die gebukt gaan onder stress? Is dat dierenliefde, dat we in onze hang naar wildernis de wilde dieren het leven vergallen? Laten we om te beginnen onze camera eens thuislaten.

Ik heb geen idee hoe een ree het landschap, zijn leefgebied ervaart. Hij heeft een panoramablik, weet ik, en hij kan met minder licht toe dan ik. En zo staan we tegenover elkaar. Maar of hij dat ook zo ziet?

Als jager kijk ik altijd naar het ecologisch evenwicht: zijn er veel (te veel) exemplaren van een wildsoort, dan bejaag ik ze, anders niet. Maar jagende dieren hebben daar maling aan. Soms kijk ik het met lede ogen aan.